نورپردازی در ساختمان ها و فضاهایی که دارای گوناگونی ریز فضا(فضاهای کوچکتر) هستند از شاخه های چالش برانگیز مهندسی روشنایی محسوب می شوند. نورپردازی ایستگاه ها و پایانه های مسافری بعنوان اماکنی که دارای تعداد زیادی عرصه های کوچکتر هستند دارای اصول و نکات تخصصی زیادی در علم نورپردازی معماری و مبلمان شهری می باشند. ایستگاه قطار، ایستگاه مترو، ترمینال اتوبوس، اسکله کشتی و فرودگاه که همگی جز پر ترددترین مکان های عمومی می باشند، از انواع مجموعه هایی برای حمل و نقل در داخل و خارج یک کشور محسوب می شوند. نخستین گام درروند نورپردازی این اماکن، همانند سایر کاربری ها تفکیک به فضاهای جزئی تر و جمع آوری اطلاعات استانداردی برای هر بخش می باشد.
+
روشنایی مورد استفاده :پنل سقفی توکارمشاهده محصولات بیشتر
فضاهای ایستگاه های حمل و نقل
هر مجموعه حمل و نقل به صورت کلی و جدا از نوع تجهیزات جابجایی آن، به صورت مشترک داری ریز فضاهای اصلی زیر می باشد :
در اینجا یادآوری این نکته الزامی است. هر ایستگاه با توجه به نوع خاص وسایل حمل و نقل و همچنین وسعت و اهمیتی که دارد، دارای فضاهای منحصر به خود نیز می باشد که ممکن است در سایر مکان ها وجود نداشته باشد مثلا داشتن هتل یا کلینیک پزشکی که معمولا در فرودگاه های بین المللی و دور از مرکز شهر وجود دارد. نخست به بررسی عوامل و مشخصات فنی و استاندارد در نورپردازی پایانه های عمومی حمل و نقل می پردازیم و سپس سایر ویژگی ها را در هر فضای کوچکتر مورد جستار قرار می دهیم.
شدت روشنایی (Illuminance)
هر کدام از فضاهایی که در تقسیم بندی عرصه ها گفته شد، بر اساس نوع فعالیتی که در آنها صورت می گیرد و البته بر اساس استاندارد به میزان شدت روشنایی مشخصی نیاز دارد که درقالب یک جدول ارائه می شود. لازم به یادآوری است که به دلیل شدت روشنایی مشابه، ایستگاه های کاری مشابه در جدول در یک خانه درج شده اند. در نهایت با توجه به میزان لوکس مورد نیاز، وسعت فضا و همچنین ویژگی های چراغ انتخابی، می توان تعداد چراغ های را در نورپردازی ایستگاه ها و پایانه های مسافری مشخص کرد.
خیرگی (GLARE)
دربیشتر ریز فضاهایِ کاربری مورد نظر این گفتار، یعنی ایستگاه ها و پایانه های حمل و نقل، فعالیتی با دقت بسیار بالا انجام نمی شود، اما مفهوم خیرگی ربطی به دقت کم یا زیاد در ایستگاه های کاری ندارد چون حضور آن (خیرگی) می تواند برای کاربران هر فضا آزاردهنده باشد. بنابراین باید با راهکارهایی این مفهوم را مدیریت کرد. استفاده از تجهیزات مناسب برای هر عرصه، نصب درست چراغ، هم به لحاظ فاصله و هم به لحاظ زاویه می تواند پارامتر خیرگی را در هر فضا به حداقل برساند.
دمای رنگ نور(COLOR TEMPERATURE) و شاخص نمود رنگ نور(CIR)
در افعالی که درفضاهای گوناگون ایستگاه های حمل و نقل انجام می شوند، ایستگاه کاری وجود ندارد که در مفهوم شاخص نمود رنگ نیاز به عدد بالایی داشته باشد. همانطور که می دانیم شاخص بالا در کارهایی مورد نیاز است که دیده شدن کیفیت رنگ واقعی اجسام اهمیت دارد.
در مورد رنگ نور مورد نیاز در پایانه های مسافری، باید گفته شود که به دلیل تنوع ایستگاه های کاری این مجموعه ها، انتخاب رنگ نوردر هر قسمت متفاوت و با توجه به نیاز آن بخش باید در نظرگرفته شود. نورپردازی در ریز فضاهایی مثل بخش اداری، کانتر پذیرش و فروش بلیط برای آنکه به دقت و تمرکز بیشتری برای انجام کار نیاز است باید دقت بیشتری شود واز رنگ نور طبیعی یا همان میانه (بین 3500 تا 5000 کلوین) که به آن در بازار نور یخی هم گفته می شود استفاده شود. در قسمت هایی مثل مشاعات، سوار و پیاده شدن مسافران و سالن های اصلی هم نور طبیعی که بیانی زنده دارد و فضاها را روشن تر و دلباز تر نشان می دهند، پیشنهاد می شود.در فضاهایی که نیاز است مسافرین استراحت کنند جهت ایجاد آرامش بیشتر و کم کردن استرس، بهتر است از رنگ نورهای گرم یا همان آفتابی (2200 تا 3000 کلوین) استفاده شود. در فضاهایی مثل سرویس بهداشتی توصیه می شود باز از رنگ نوری میانه (3600 تا 4200 کلوین) استفاده شود. در فضای رستوران و کافی شاپِ ایستگاه های حمل و نقل هم مشابه سایر فضاهای پذیرایی، برای ایجاد محیطی صمیمی، پیشنهاد می شود از رنگ نوری گرم(حدود 3000 کلوین) استفاده شود. در قسمت فروشگاه هم بخش هایی که مربوط به مواد غذایی می شود، برای نمایش تازگی محصولات، باید از رنگ نور سردتر ( حدود 4000 به بالا ) بهره برده شود، اما در بخش های فروشگاهی غیر از مواد غذایی بهتر است از رنگ نوری زیر 4000 کلوین استفاده شود. برای فضاهایی مثل انبارها هم استفاده از رنگ نورهایی حدود 3000 تا 4500 کلوین پیشنهاد می شود.
در راستای استفاده از تکنیک های نورپردازی در کاربری مورد بحث این گفتار و با توجه به ریز فضاهایی که وجود دارد، اکثر بخش ها از جمله سالن های اصلی، مشاعات، مسیرهای سوار و پیاده شدن مسافرین، نیازمند نورپردازی عمومی (Ambient Lighting) هستند، اما در قسمت هایی که کار اداری انجام می شود مثل کانترهای پذیرش، صدور بلیط، کانتر اطلاعات، کانترهای فروشگاهی و ... باید از تکنیک نورپردازی موضعی (Tasking lighting) هم بهره برده شود. بدیهی است که جهت نورپردازی تابلوها و بنرهای تبلیغاتی و قسمت های مشابه باید از نورپردازی تاکیدی(Accent lighting)استفاده شود. در نهایت طراحان نورپردازی با توجه به مشخص شدن تکینک نورپردازی نوع چراغ را انتخاب می کنند.
تکنولوژی نوری، محل و نوع نصب
انتخاب تکنولوژی تولید نور یکی دیگر از نکات مهم نورپردازی در همه کاربری ها است. در دنیای امروزه و با توجه به جلوگیری ازائتلاف انرژی و همچنین پایین آمدن هزینه ها، در پایانه های مسافری باید حتما از خانواده لامپ های کم مصرف یعنی چراغ های خانوادهLED یا خانواده فلورسنت ها استفاده شود و استفاده ازتکنولوژی های قدیمی مثل چراغ های رشته ای در این فضاهای کاربردی ندارند. مابین لامپ های LED و فلورسنت هم، استفاده از خانواده LED بیشتر توصیه می شود چون، دارای طول عمر بیشتر و خرابی کم تر می باشد و هزینه های نگهداری آنها به صورت قابل توجهی پایین تر است.
+
روشنایی مورد استفاده :پنل سقفی روکارمشاهده محصولات بیشتر
محل نصب چراغ ها و همچنین توکار، روکار یا آویز بودن آنها بستگی به تکنیک نورپردازی و همچنین وجود سقف کاذب مربوط می شود. از انواع چراغ های LED-COB (به صورت نصب توکار یا روکار) می توان در سقف هایی با ارتفاع بلند مثل سالن های انتظار ایستگاه ها بهره برد و از چراغ های خانواده ریلی برای نورپردازی موضعی در بخش هایی مثل کانترهای پذیرش استفاده کرد. از خانواده پروژکتور ها ( هم SMD ها و هم COB ها) در قسمت هایی که نیاز به پرتاب و پخش نور زیاد نیاز است مثل ستون ها بسیار بلند و یا فضا هایی با ارتفاع بیش از 5 متر ارتفاع و البته با توجه به سبک طراحی معماری مجموعه می توان استفاده کرد. یکی دیگر از مواردی که سبک معماری مجموعه های حمل و نقل در انتخاب تجهیزات نورپردازی تاثیرگذار است، شکل چراغ می باشد. با تنوعی که این روزها در طراحی فرمی محصولات روشنایی وجود دارد مثل مستطیل، مربع، گرد یا خطی بود ادوات دست طراحان را برای انتخاب و به کارگیری در نورپردازی پایانه های مسافری باز گذاشته است.
