نورپردازی کتابخانه و فضاهای کاربردی، یکی از شاخه های مهم صنعت روشنایی به شمارمی آیند که برخورد تخصصی و علمی با آن امری ضروری است. فراهم کردن نور برای هر قسمت از فضای کتابخانه، نسبت به عملکرد مناسب آن عرصه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. بنابراین در ابتدا باید با توجه به وسعت و بزرگی کتابخانه ها و همچنین تفاوت دراطلاعات تخصصی مورد نیاز نورپردازی هر فضا، به تفکیک عرصه ها پرداخته و سپس به بررسی نیاز حضور نور و روشنایی در محیط های گوناگون این کاربری بپردازیم.
+
روشنایی مورد استفاده :چراغ مطالعهمشاهده محصولات بیشتر
+
روشنایی مورد استفاده :چراغ دیواریمشاهده محصولات بیشتر
فضاهای کتابخانه
نخست باید به تفکیک ریز فضاهای این کاربری بپردازیم. کتابخانه ها جز کاربری هایی هستند که هم به صورت یک بنای مستقل طراحی و ساخته می شوند و هم به شکل زیر مجموعه ای از یک بنای دیگر مثل دانشگاه و فرهنگسرا.در هر صورت یک کتابخانه دارای تعدادی فضای اصلی (در همه کتابخانه ها موجود است) و تعدادی عرصه ی فرعی (در همه کتابخانه ها موجود نیست)می باشد.فضاهای اصلی هر کتابخانه ای عبارتند از سالن ورودی یا سرسرای ورودی، مخازن کتاب، تالار مطالعه یا قرائت خانه، بخش پیش خوان مراجعان، اتاق مدیریت. فضاهای فرعی یا سفارشی عبارتند از آبدارخانه، سرویس بهداشتی مخزن کتاب های قدیمی، بخش انتشارات، اتاق سیگار، کافی شاپ، رختکن و اتاق اداری.
پارامترهای تخصصی درنورپردازی کتابخانه
اولین و مهم ترین تعریف برای نورپردازی کتابخانه این است که، باید به گونه ای طراحی و اجرا گردد تا فضایی مناسب برای مطالعه را به وجود آورد، بنابراین ابتدا باید بر روی موضوعاتی که موجب فراهم کردن نیاز روشنایی کاربر کتابخانه می شود، مطالعه تخصصی انجام شود. این نیاز ها عبارتند از شدت روشنایی، عدم خیرگی، دمای رنگ نور، شاخص نمود رنگ و تکنیک نورپردازی. عواملی دیگری در این مطالعات مطرح می شود که همگی آنها به نوعی تحت تاثیر نیاز های نام برده شده است. مثلا تکنولوژی نوری، فاصله و زاویه نصب تجهیزات که زیر مجموعه فراهم کردن شارنوری مناسب و عدم خیرگی برای کاربر است. مواردی دیگری مثل انتخاب طراحی فرمی تجهیزات، مصرف برق، عدم تولید گرمای اضافی و همچنین قیمت محصولات هم قابل توجه می باشد.
+
روشنایی مورد استفاده :چراغ سقفیمشاهده محصولات بیشتر
+
روشنایی مورد استفاده :ریسه ال ای دیمشاهده محصولات بیشتر
شدت روشنایی (Illuminance)
در مفاهیم تخصصی نورپردازی یکی از مهمترین پارامترها، شار نوری در واحد سطح می باشد که واحد آن لوکس یا لومن بر مترمربع است. بر اساس داده های موسسات تحقیقاتی، شدت روشنایی استاندارد مورد نیاز ریز فضاهای کتابخانه به شرح زیر می باشد:
در ادامه با توجه به متراژ فضاها و داده های جدول بالا می توان تعداد چراغ ها را مشخص کرد.
خیرگی (GLARE)
این پارامتر که به دلایلی چون استفاده از چراغ نامناسب، محل نصب نادرست چراغ و یا استفاده از سطوحی با انعکاس بالا در همه فضاها ایجاد می شود، در روند کتاب خواندن می تواند باعث ایجاد خستگی و آسیب به چشم کاربر و در نتیجه پایین آمدن راندمان مطالعه در سالن مطالعه شود. بهترین نوع تجهیزات استفاده از چراغ هایی است که در ساختار آنها دیفیزور یا شید(SHADE)وجود داشته باشد، دیفیوزر علاوه بر اینکه باعث می شود پخش نور به شکلی یکنواخت انجام شود، عملکردی دیگر و مشابه شید در چراغ دارد که مانع خیرگی منبع نوری می شود. در مورد ارتفاع محل نصب باید منبع نوری در خارج از محدوده میدان دید کاربر قرار گیرد و همچنین با توجه به سطح مطالعه و سایر سطوح، تحت زاویه ای نصب شود که انعکاس منبع نور هم خیرگی ایجاد نکند. در سایر عرصه ها هم از جمله قسمت قفسه کتاب ها، میز پیشخوان و اتاق های کار، همین اصول باید رعایت شود.
دمای رنگ نور(Color temperature)
در کاربری کتابخانه و جهت مطالعه، باید از رنگ نور گرم ( حدود 3000 کلوین) استفاده شود چون این محدود استرس چشم را کم می کند. برای بخش قفسه کتاب ها، پیشخوان و اتاق های اداری باید از رنگ نور طبیعی (بین 3500 تا 5000 کلوین) بهره برد. در مشاعات هم با توجه به اینکه برای دمای رنگ نور استانداردی وجود ندارد، می توان با نیم نگاهی به سبک طراحی از نورگرم (3000 کلوبن و پایین تر) برای روشنایی استفاده کرد. در خیل تنوع محصولات نورپردازی، انواع خانواده LED ها مثل پنل ها، چراغ ریلی، آویز ها و ... تقریبا دارای همه طیف رنگ نور(از 3000 تا 8000 کلوین) هستند، پس از این جهت هم انتخاب بسیار مناسبی برای کاربری کتابخانه می باشند.
شاخص نمود رنگ (CIR)
همانطور که می دانیم این پارامتر مربوط به واقعی بودن رنگ در زیر نور می باشد. در کتابخانه و در قسمت سالن مطالعه، قفسه کتاب ها و پیشخوان باید CRI تجهیزات مورد استفاده برای نورپردازی دارای عددی بالاتر از 70 باشد.
تکنیک نورپردازی
لایه بندی در نورپردازی یا همان تکنیک مورد استفاده در کتابخانه ها مشابه سایر کاربری ها باید با توجه به موقعیت و هدف قرارگیری چراغ در یک موقعیت خاص تعین شود. برای خوانش کتاب در بخش سالن مطالعه و همچنین در پیشخوان مراجعان باید از تکنیک نورپردازی موضعی استفاده شود و در سایر قسمت ها مانند مشاعات و قفسه کتاب ها می توان از تکنیک روشنایی عمومی بهره برد. همچنین همانطور که گفته شد می توان از تجهیزات نورپردازی در راستای کمک به معماری داخلی و دکوراسیون فضاهای کتابخانه هم استفاده کرد. مثلا با استفاده از تکنیک روشنایی موضعی می توان بدون نیاز به جداکننده های فیزیکی (مثلا دیوار)، ریز فضاها را به شکل بصری تفکیک کرد و یا نورپردازی تاکییدی را برای نمایش موردی و دکوراتیو مثل تابلو و همچنین راهنمایی کاربرها مثل روشنایی علائم استفاده کرد.
+
روشنایی مورد استفاده :چراغ خطیمشاهده محصولات بیشتر
+
روشنایی مورد استفاده :چراغ پنلیمشاهده محصولات بیشتر
تکنولوژی نوری و محل نصب چراغ
باید اشاره شود بهترین آنها برای بخش مطالعه چراغ های ال ای دی است چون هم پخش نور مناسبی دارد و هم دارای تولید حرارت بسیار پایین می باشد. نوع ال ای دی بستگی به محل و فاصله نصب چراغ تا سطح میز مطالعه دارد. برای بخش پیشخوان پذیرش استفاده از لامپ های COBپیشنهاد می شود که بتوانند تکنیک نورپردازی موضعی را بهتر فراهم کنند و در سایر فضاها به دلیل نیاز به روشنایی یکنواخت و کلی، بهترین تکنولوژی، چراغ های SMD محسوب می شوند. لامپ های پیشنهادی علاوه بر ویژگی هایی که ذکر شد، به دلیل قرارگیری در خانواده چراغ های کم مصرف باعث پایین آمدن برق مصرفی می شوند که با توجه به کاربری کتابخانه و روشن بود تجهیزات در مدت زمان زیادی از شبانه روز و همچنین تعدد چراغ، مصرف برق جز شاخص های بسیار حیاتی محسوب می شود.
در مورد انتخاب تکنولوژی چراغ برای نورپردازی کتابخانه ها، از طیف گسترده ای از تجهیزات می توان استفاده کرد. انتخاب سبک طراحی تجهیزات و ادوات نورپردازی کاملا به سبک طراحی معماری و معماری داخلی کتابخانه بستگی داشته و از آن طبعیت می کند. از انواع مدل های مختلف قابل استفاده در کتابخانه ها می توان با انواع زیر اشاره کرد:
انواع چراغ های فلورسنت
انواع هالوژن ها و لامپ های رشته ای
انواع ال ای دی(LED) مثل SMD یا COB ها
چراغ های پنلی با لامپ فلورسنت
پنل های توکار، روکار و یا آویز ال ای دی
چراغ های پنلی با لامپ هالوژن
چراغ های آویز
چراغ های ریلی
چراغ های خطی
البته قابل توجه است که ویژگی هایی مثل ارتفاع سقف و محل نصب چراغ هم در انتهاب آن تاثرگذار است. در انتها باید خاطرنشان کرد که مقوله اقتصادی و هزینه تامین و نگهداری چراغ ها را نباید فراموش کرد. به همین خاطر شما به مراجعه به سایت جامع و کامل لایت هوم می توانید از تمامی مدل ها با برندهای معتبر روز دنیا و همچنین با رنج قیمت مختلف خرید خود را نهایی فرمایید.
