چراغ های نورپردازی تزئینی
در روند طراحی نورپردازی و مهندسی روشنایی، برای فضا ها و کاربری های گوناگون تکنیک های سه گانه ای وجود دارند. اما تکنیک چهارمی نیز وجود دارد که به عنوان مکمل روشهای اصلی، طراحان از آن بهره می برند. نورپردازی تزئینی ضلع چهارم مهندسی روشنایی فضاها است.
سه تکنیک اصلی در مهندسی روشنایی 1- نورپردازی عمومی (Ambient Lighting)، 2- نورپردازی موضعی (Task Lighting) و 3- نورپردازی تاکیدی (Accent lighting) می باشند. در این گفتار به بررسی چراغ های مورد استفاده در نورپردازی تزئینی (decorative lighting) پرداخته می شود. این روش و تجهیزات آن، مانند جواهر در فضا ها عمل می کنند و باعث درخشش عرصه ها و متمایز شدن آنها می شوند.
کجا از چراغ های تزئینی استفاده کنیم؟
همانطور که از صفت این تجهیزات بر می آید، عامل تقویت زیبایی بصری فضا و روح بخشی به آنها می شوند. این تجهیزات با توجه به نکاتی مثل سبک طراحی معماری، ابعاد فضا، متریال های مورد استفاده و همچنین حضور تکنیک های اصلی روشنایی، توسط طراحان انتخاب می شوند. پر واضح است که سلیقه و نظر کارفرما می تواند در انتخاب این محصولات بسیار تاثیرگذار باشد.
فضای نشیمن، اتاق خواب، اتاق کودکان، آشپزخانه، دفاتر اداری، فروشگاه ها، رستوران و کافی شاپ، همگی جز کاربری هایی هستند که بسته به نظر طراحان و با توجه به نکاتی که پیشتر گفته شد، می توانند چراغ های تزئینی را در خود جای دهند. این تکنیک بیشتر هویت زیبایی شناختی دارد، بنابراین پیشنهاد می شود که در بخش هایی از فضاها نصب شوند که سریع و به وضوح به چشم بیایند. ورودی ها، کنج فضاها، راهروها و بخش های ارتباطی، وسط سقف اصلی، فرورفتگی ها، طاق ها، باغچه ها، دیوارهای حیاط و ساختمان، همگی می توانند محل نصب چراغ های تزئینی باشند.
چراغ های مناسب نورپردازی تزئینی
چراغ هایی که برای تکنیک تزئینی و دکوراتیو مورد استفاده قرار می گیرند، خود می توانند شکل و شمایل تزئینی داشته باشند. این ویژگی در کنار وظیفه اصلی آنها که تولید روشنایی است، تکمیل کننده زیبایی ِ فضایی می شود که، این خانواده از چراغ ها در آن مورد استفاده قرار گرفتند. چراغ های آویز مدرن (pendant lights)، لوستر و چلچراغ، دانلایت (Downlight)، دیوارکوب (wall mounted)، چراغ های ریلی (Track light)، محصولات روکار و دفنی (floor recessed) همگی از انواع ادواتی هستند که اگر به صورت هوشمندانه انتخاب و در مکان مناسب نصب شوند، می توانند نقش چراغ تزئینی را بازی کنند.
در این میان، تجهیزات روشنایی و چراغ هایی هم توسط شرکت های این صنعت طراحی و تولید شده اند که صرفا بیان دکوراتیو دارند، یعنی که در سایر تکنیک های نورپردازی نمی توان از آنها استفاده کرد. لامپ های فیلامنتی (filament lamps) مثال خوبی برای تجهیزاتی هستند که فقط در روشنایی تزئینی کاربرد دارند. چون جنس و شدت نوری که تولید می کنند، برای سایر لایه بندی نورپردازی مناسب نیست. از تجهیزات دیگر که تنها برای این تکنیک مناسب است، می توان به فیبرهای نوری (fiber optic) اشاره کرد که در اواخر قرن بیستم به عنوان یک فناوری روشنایی متداول شد و در چند سال قرن اخیر توسعه و رشد فراوانی پیدا کرده است.
ویژگی های فنی چراغ های تزئینی
در مورد چراغ هایی که با هدف بیان تزئینی مورد استفاده واقع می شوند، نمونه های گوناگونی وجود دارد. برای مثال آویزی که خود چراغ شمایل فرمی زیبایی دارد. با نصب این محصول در قسمتی فرو رفته، می توان بیانی دکوراتیو به فضا داد. استفاده از آویز در این مثال نیازی به مفاهیمی مثل شار نوری (luminous Flux)، زاویه پخش نور(beam angle) و غیره نیست. این موضوع بدان معنی است که در خیلی از اوقات و مکان ها، ویژگی های فنی در تکنیک تزئینی اهمیت ندارند.
اما گاهی هم پیش می آید که تجهیزات روشنایی نقشی دوگانه دارند، مثلا چلچراغی که وظیفه دارد روشنایی عمومی فضا را تامین کند و در عین حال جنبه المان تزئینی هم دارد، برای آن ویژگی های علمی نورپردازی هم اهمیت پیدا می کنند. در این مثال و با توجه به ابعاد فضا و نوع کاربری آن باید چلچراغ، شار نوری مشخصی داشته باشد، در ارتفاع مناسبی نصب شود و رنگ نور متناسب با عملکرد فضا را داشته باشد.
یکی از مفاهیمی که به صورت گسترده می توان در چراغ های تزئینی استفاده شود، نورهای رنگین می باشند. یا استفاده از تکنولوژی برنامه پذیر برای لامپ ها در راستای تغییر رنگ آنها در تکنیک تزئینی می تواند بسیار جذاب باشد.
