نورپردازی و روشنایی پارکینگ
در این گفتار و با توجه به موضوع انتخابی آن، یعنی نورپردازی و روشنایی پارکینگ، نخست باید به لزوم نیاز فضای پارک اشاره شود. در گستره زندگی شهری و تغییراتی که در چهارچوب نیازها و امکانات پیش آمده است، معماری هم از این تغیرات مستثنی نبوده و در روند برنامه های خود، طراحان را وادار کرده است که فضاهایی را به عنوان الزامات اصلی از مساحت سایت پروژه در نظر بگیرند. به بیان دیگر، با توجه به افزایش روزافزون تعداد خودروها، باید حضور عرصه هایی به عنوان محل پارک، در طراحی پروژه های ساختمانی در نظر گرفته شود.
پارکینگ فضایی است که در مدت زمان مشخصی، برای توقف ماشین ها در نظر گرفته می شود. در گذشته و به دلیل تعداد کم وسایل نقلیه، از حاشیه خیابان ها برای توقف استفاده می شد، اما با توجه به افزایش روز افزون خودروها، دیگر خیابان ها پاسخگوی این حجم از وسایل برای پارک کردن نیستند. از طرفی عوامل دیگری مثل سرقت اتومبیل هم نیاز به فضاهایی امن برای پارکینگ را دوچندان کرده است.
انواع پارکینگ
با توجه به مطالب گفته شده، قانون هایی توسط شهرداری های هر شهر و کشور وضع شده که از آن به عنوان ضوابط یاد می شود. بر اساس این قوانین طراحان معمار باید برای اکثر بناها و با کاربری های گوناگون، فضایی را به پارکینگ اختصاص دهند. پارکینگ ها بر اساس اینکه بخشی از مساحت بنا یا زمین پروژه را اشغال کنند، به دو دسته کلی پارکینگ های مسقف و غیر مسقف (روباز) تقسیم می شوند. از طرفی پارکینگ می تواند برای مدت زمان کوتاه استفاده شود و مربوط به کاربری هایی مثل فروشگاه، ادارات و یا اماکن فرهنگی باشد و یا، به مدت طولانی تر مورد استفاده قرارگیرد، مثل پارکینگ آپارتمان ها و ساختمان های مسکونی.
دلایل روشنایی پارکینگ
این فضا ها خواه روباز باشند یا مسقف، و یا مربوط به یک برج مسکونی باشند، یا متعلق به یک سینما، باید اصولی را در روند طراحی آنها مد نظر قرار داد. یکی از این اصول مهم، قواعد نورپردازی در این فضاها است. این بخش ها باید تا حد امکان و از هر جهت برای استفاده کنند گان ایمن باشد. پارکینگ ها ممکن است حتی در زمان روز به دلیل موقعیت قرارگیری، نور کافی نداشته باشند. مثلا انواعی از این فضاها که در طبقات زیر همکف واقع می شوند. حفظ امنیت عابرین پیاده، جلوگیری از تصادفات، پیشگیری از وقوع جرم، همگی مواردی هستند تا مجاب شویم که روشنایی و طراحی نورپردازی در پارکینگ ها اجتناب ناپذیر است.
اصول و نکات روشنایی پارکینگ
در روند نورپردازی و روشنایی پارکینگ ها، مشابه بقیه کاربری ها، هم قواعد و اصول علمی وجود دارد و هم پیشنهادهای تجربی که استفاده همزمان از این موارد می تواند کیفیت نور این عرصه ها را بهبود ببخشد:
- شدت روشنایی برای فضای پارکینگ های غیر مسقف (خارجی) که معمولا در محوطه های مراکز خرید، مجموعه های فرهنگی مثل سینماها وجود دارند، بسته به میزان ترافیک و تردد خودرو، بین 5 تا 20 لوکس در هر متر مربع روشنایی نیاز دارند. جهت پارکینگ های داخلی میزان این پارامتر، 75 لوکس پیشنهاد می شود. اما در هر دو نوع، در قسمت ورود و خروج مقدار روشنایی باید 250 تا 300 لوکس باشد. به صورت کلی عرصه های روشن تر در پارکینگ ها حس امنیت بیشتری برای تردد ایجاد می کنند. البته گفتنی است که روشنایی بیش از اندازه هم برای این کاربری و به علت تعدد زیاد ستون ها، باعث ایجاد سایه های تیره می شود.
- نور سفید یعنی حدود 6500 کلوین برای روشنایی پارکینگ استفاده شود. این رنگ نور، نسبت به رنگ نورهای گرم تصویر واضح تری از محیط برای کاربران ایجاد می کند. همچنین تصویر بهتری برای دوربین های مدار بسته فراهم می کند. کیفیت نمایش رنگ یا همان شاخص نمود رنگ در چراغ های محوطه های پارک نیاز به عدد بالایی ندارد. این پارامتر(CRI) برای تجهیزات روشنایی پارکینگ حدود 70 باشد، کفایت می کند.
- در همه کاربری ها و در طراحی نور برای آنها، مکان های کلیدی وجود دارند. این فضاها، نسبت به قسمت های دیگر به دلایل گوناگون اهمیت بیشتری به لحاظ روشنایی دارند. در روند نورپردازی پارکینگ ها هم، نخست باید این مکان ها را تفکیک کرد. گیت ورود و خروج، رمپ ها، تابلو های راهنما، ستون ها، مسیر عابرین پیاده و درب های ورود و خروج ِ پیاده ها جز نقاط پر اهمیت محسوب می شوند. در اصول مهندسی روشنایی، به استفاده از شدت روشنایی بیشتر و یا نصب چراغ ها در این بخش ها توصیه می شود.
- اما نکته دیگری که در ادامه بحث بالا و به عنوان تکنیک تاثیرگذار، باید مورد توجه قرار داد، محل و زاویه نصب تجهیزات روشنایی است، تا کمترین خیرگی برای رانندگان ایجاد شود. علاوه بر موارد گفته شده برای مدیریت خیرگی، باید تکنولوژی روشنایی و ساختار چراغ هم باید مورد نظر قرار گیرد. نسل جدید چراغ ها یعنی LED ها با توجه به فرم اپتیک و رفلکتور خود می توانند پیشنهاد بهتری برای استفاده در فضاهای پارک باشند.
- یکی از معضلات احتمالی پارکینگ های مسقف نسبت به نوع روباز، عبور اجزای معماری و تاسیسات در سقف می باشد. از این موارد به عنوان آسیب های معماری یاد می شود که بزرگترین مشکل آنها، محدود کردن قسمت های نصب و همچنین پخش نور نامناسب می باشد. در این موارد بهترین راه حل استفاده از تجهیزاتی است که به کمک آنها چراغ ها را به شکل روکار نصب می کنند. انواع براکت ها و کیت های آویز از جمله مواردی هستند که می توانند محل اتصال ادوات روشنایی در سقف پارکینگ ها را بهبود ببخشد.
- یکی از موارد مورد بحث برای روشنایی پارکینگ ها و با توجه افزایش تعداد این فضاها، جلوگیری از هدر رفتن انرژی است. در پارکینگ های روباز و مسقف و از نوع عمومی، به ناچار باید تعدادی روشنایی به صورت بی وقفه روشن باشند. بنابراین راه حلی که کمک می کند کمترین مصرف را در مدت زمان روشن بودن چراغ ها داشت، استفاده از تکنولوژی های به روز مثل چراغ های خورشیدی و در عین حال محصولات با کیفیت است که کمترین مصرف را داشته باشند. اما در پارکینگ های خصوصی که نیازی به روشنایی دائمی نیست، می توان با بهره گیری از روش سنسوریک کردن چراغ ها، فقط در زمان تردد منابع نوری روشن شوند.
در نهایت و با توجه به موارد گفته شده، می توان تا حد زیادی روشنایی محوطه های پارکینگ را بهبود بخشید. در کنار این نکات باید به پارامترهای دیگری نیز توجه کرد. مثلا استفاده از چراغ با درجه حفاظت بالا برای پارکینگ های روباز، امری است اجباری. عدد پیشنهادی برای این موضوع IP65 می باشد.
