نور و نورپردازی – بخش دوم

تاریخچه نور و نورپردازی

نور چیست؟ ماهیتش کدام است؟ و چگونه به وجود می آید؟

در تاریخچه نور و نورپردازی این سوالات از گذشته تا به امروز ذهن بسیارى از دانشمندان را به خود مشغول نموده وباعث شده است که نظریه هاى متفاوتی را ارائه کنند، اما ﻫﻨﻮز ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﯿﺖ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎﻫﯿﺖ اﺻﻠﯽ ﻧﻮر را توضیح دهند. در مورد نور و ماهیت آن چهار تئوری وجود دارد: تئوری ذره ای، تئوری موجی، تئوری کوانتومی و تئوری تلفیقی. که به صورت کلی از مقایسه این تئوری ها می توان دریافت که ماهیت نور بر دواصل فوتونی بودن ذرات نور یا موجی بودن آن ها استوار است.

بدون شک مهم ترین حس انسان بینایی است و المان نور یکی از ضروریات زندگی او. چون حضور نور باعث دیدن اجسام توسط چشم می شود. بشر درگذشته بیشتر اوقات خود را در فضاهای باز می‌گذراند، اما امروزه اکثر مردم بیشترین زمان خود را در فضاهای داخلی که نیاز به نورپردازی مصنوعی دارند، سپری می کنند. از حدود 400000 سال قبل از میلاد، انسان اولیه با برافروختن آتش جهت روشنایی غارمحل سکونت خود، شکل های اولیه استفاده از نورپردازی مصنوعی را به کار می بست.

انواع روشنایی مصنوعی

در تاریخچه نور و نورپردازی اولین چراغی که قابلیت حمل داشت مشعل بود؛ شاخه ای از چوب که انتهای آن را به یک مایع قابل اشتعال آغشته و روشن می کردند.همچنین در همان مقطع زمانی لامپهای بدوی از سنگ های توخالی یا پوسته ساخته میشد که داخل آن را با خزه خیس شده و چربی حیوانات پر می کردند. در یونان باستان ابتدا چراغ را از خشت خام و سپس درقالب هایی تهیه می کردند که کیفیت بهتری داشت و تولید انبوه را امکان پذیر می کرد. شمع هم جز اولین تجهیزات روشنایی مصنوعی محسوب می شود که در چین در 200 قبل از میلاد از چربی نهنگ با فتیله کاغذ برنج ساخته می شد. باگذشت زمان از مواد دیگری مثل اسپرماستی (spermaceti)، روغن کُلزا(Colza oil) و موم زنبور عسل نیز استفاده می کردند تا زمان کشف موم پارافین که باعث تولید شمع ارزان قیمت برای همه شد. جنسیت فتیله نیز با مرور زمان بهبود یافته و از متریال هایی مثل کاغذ، پنبه، کنف و کتان با مدت زمان های سوخت بیشتر وروش های متفاوت تولید، تهیه می شد.

روند تکامل منبع نور مصنوعی

درتاریخچه نور و نورپردازی از دیگر تجهیزات اولیه ی مورد استفاده برای روشنایی مصنوعی می توان چراغ های روغن سوز و چراغ های گازی را نام برد.
چراغ های روغن سوز ظروفی بودند قیف مانند که روغن در آن ها ریخته می شد و دارای یک فتیله که سرعت سوختن را کنترل می کرد. شکل تکامل یافته آن ها “چراغ آرگاند” است که توسط شیمیدانی سوئیسی ساخته شد.

در ادامه بررسی سیر تکامل تجهیزات نورپردازی مصنوعی، در قرن 15 به زمانی می رسیم که سر هنری بارتون شهردار لندن شهروندان را موظف کرد تا در سردر ورودی هر خانه یک چراغ آویزان کنند که تا صبحگاه روشن باشد، اما عدم وجود سوخت مناسب این امر را مشکل می ساخت تا اینکه در قرن 18 استفاده از گاز زغال سنگ و گاز بنزین بعنوان بهترین سوخت جهت طولانی روشن ماندن چراغ مورد استفاده قرارگرفت. خیابان پال مال لندن در اوایل قرن 19 اولین خیابانی بود که از چراغ هایی با سوخت گازی استفاده کرد و سپس پاریس شهری بود که شکل تکامل یافته این چراغ را استفاده کرد. در این شهر گاز بصورت لوله کشی به چراغ ها می رسید، درآن زمان افرادی را بعنوان مسئول خاموش و روشن کردن این چراغها به کار گماردند. درآغاز قرن بیستم، اکثر شهرهای اروپا و آمریکا خیابان هایی داشتند که توسط لامپ های گازی روشن شده بودند. اگرچه در تاریخچه نورپردازی استفاده از چراغ های گازی گامی مهم در جهت استفاده از روشنایی مصنوعی بود اما ضعف هایی نیز داشت. هیچ شرکت یا مجموعه ای در جهت زیرساخت های اولیه و نگهداری این چراغ ها وجود نداشت، بنابراین اتفاقاتی مثل نشت لوله ها، کم وزیاد شدن فشارگاز، خفگی، انفجار و آتش سوزی را به همراه داشت. در حال حاضر از چراغ های گازی برای نمایش دکوراتیو در مکان هایی استفاده می شود که می خواهند قدمت و اصالت را نمایش دهند.

تاریخچه چراغ های برقی

با وجود اینکه در قرن 19 بشر به منابع متعددی از تجهیزات نورپردازی مصنوعی دست یافت، اما همچنان با معضلات فراوانی روبرو بود تا زمانی که به تکنولوژی استفاده از انرژی تازه کشف شده برق برای نورپردازی تسلط پیدا کرد. در اواخر این قرن تلاش های دانشمندان منجر به کشفیات بسیار مهمی در صنعت روشنایی و تاریخچه نور و نورپردازی شد که شاید بتوان مهمترین آن را ساخت لامپ های الکتریکی قابل استفاده تجاری دانست. شکل اولیه لامپ استفاده از رشته کربن در فضایی از خلاء بود که این مکانیزم به لحاظ زمانی ساعت کار لامپ را نسبت به لامپ های قدیمی تر افزایش می داد اما به مرور رشته های تنگستن را جایگزین مواد کربنی کردند و به جای خلاء هم از گازهای بی اثر(خنثی) مثل آرگون استفاده کردند، حضور این گازها باعث بازده نوری بیشتر و کاهش تیره شدن حباب لامپ می‌شد. بهینه کردن ساختار این لامپ ها علاوه بر کیفیت نوری بهتر باعث تولید ارزانتر و استفاده گسترده تر تجاری آن شد، طوری که تخمین زده می شود تا اواخر قرن 19 فقط در آمریکا حدود 300 هزار لامپ الکتریکی فروخته شده است.

در تاریخ نور و نورپردازی استفاده از لامپ های الکتریکی در همه بخش های زندگی انسان به سرعت گسترش یافت و با توجه به پیشرفت زندگی شهرنشینی نیاز به روشنایی مصنوعی علی الخصوص در شب بیشتر شد. همانطور که ذکر شد تاریخچه استفاده از روشنایی خیابانی یعنی نیاز به نور و استفاده از آن برای تردد و ایجاد امنیت به سال ها پیش یعنی حدود قرن 16 باز می گردد، ولی شکل های جدید استفاده از نور مصنوعی مثل نیاز به روشنایی برای کسب و کار در شب و در شکل مدرن و امروزی نیاز به روشنایی برای تبلیغات و ایجاد منظره ای زیبا.

در این مطلب سعی شد تا حدودی به تاریخچه نور و نورپردازی پرداخته شود تا بتوانید اطلاعات لازم در این زمینه را کسب نمایید.