آشنایی با کابل و انواع آن
همان‌طور که می دانید کابل مجموعه ای از چند سیم با روکش مسی است که کنار هم قرار گرفته اند و غلافی از جنس پلاستیک روی آن‌ها کشیده شده است. کابل ها ویژگی ها و انواع مختلفی دارند که در این مطلب درباره آن‌ها سخن خواهیم گفت. کابل ها از تنوع بالایی برخوردارند و بسته به کاربردهای متفاوت و بر اساس عوامل متعددی طبقه بندی می شوند به طور مثال دسته بندی بر اساس ولتاژ کاری کابل. بر این اساس کابل ها به کابل فشار ضعیف، کابل فشار متوسط، کابل فشار قوی و کابل فوق فشار قوی تقسیم می شوند که در ادامه به معرفی این گروه ها به صورت مختصر می پردازیم :
کابل فشار ضعیف
کابل های فشار ضعیف یا Low Voltage Cables، کابل‌های مسی و آلومینیومی هستند که با پلیمرهای مختلف عایق شده‌اند و سطح ولتاژی آن ها ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ ولت است و کاربردهای فراوانی از روشنایی تا انتقال نیروی محرکه به الکتروموتورها و… دارند. به صورت کلی کابل های LV معمولا از 1 تا 5 رشته هادی ساخته شده اند. كابل‌های فشار ضعيف به انواع سیم و كابل مسی و آلومينيومی دارای پوشش و پليمر‌های مختلف می‌گویند كه در سطح ولتاژی 600 تا 1000 ولت قرار دارند. اين كابل‌ها برای انتقال الكتريسيته در كاربردهای مختلف از روشنايی تا انتقال نيروی محركه به الكتروموتورها و … مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کابل فشار متوسط
کابل‌های فشار متوسط یا Medium Voltage Cable که معمولا از مس استاندارد با رویه محافظ پلاستیکی نئوپرن ساخته می‌شوند و مقاومت بالایی دارند. این نوع سیم و کابل در بعضی از ماشین آلات صنعتی و راهسازی استفاده می شود که دارای قطعات سنگین هستند. این کابل در برابر انواع گاز، مواد شیمیایی، اسید و روغن مقاوم است. این نوع کابل ها معمولا از یک تا سه رشته تشکیل شده اند.
این کابل ها از نوع کابل هایی با عایق XLPE و دارای هادی مسی یا آلومینیومی هستند که در سطح ولتاژی 1 تا 66 کیلو ولت قرار می‌گیرند و به صورت گسترده در مناطق شهری و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کابل فشار قوی
کابل فشار قوی که با نام اختصاری HV یا High Voltage شناخته می شود دارای نقطه کاری 63 تا 230 کیلو ولت است که برای مصارف خاصی مورد استفاده قرار می گیرد. نوع دیگری از کابل های فشار قوی با نام فوق فشار قوی یا EHV شناخته می شوند که برای ولتاژ های بالای 40 کیلو ولت به بالا به کار می رود. کابل های فشار قوی و فوق فشار قوی نیز از یک تا رشته هادی تشکیل شده اند. کابل‌های فشار قوی و فوق فشار قوی با هادی مسی یا آلومینیومی و پوشش XLPE و در سطح ولتاژی بالاتر از 40 کیلو وات تولید می‌شوند.
کابل هوایی
كابل‌های هوايی، هادی های دارای پوششی هستند که جهت سطح ولتاژی 1 تا 36 كيلو ولت مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کابل‌ها به شیوه روکار و بر روی دیوار یا سقف نصب می‌شوند. مادهای که درون کابل‌یها با آن پر شده است و به منظور شکل‌یدهی به کابل از آن بهره برده می‌شود از جنس پی وی سی یا از نوع غلاف زره گالوانیزه یا از نوع غلاف سربی و یا از نوع غلاف سیمی می‌باشد.
کابل هایی که به صورت هوایی و آویزان بین دو تیر نصب می‌شوند نیز شامل هادی مسی، پوشش پی وی سی، ماده درون پُرکن و غلاف نهایی پی وی سی و سیم مهار (بکسل) از جنس فولاد گالوانیزه، برای نگهداری کابل، می‌باشند.
کابل زمینی
این نوع کابل ها خود به دو دسته تقسیم می‌شوند :
کابل زمینی با پوشش پلاستیکی
این نوع از کابل ها، کابل هایNYY با هادی مسی و NAYY با هادی آلومینیوم و با مقطع گرد یا مثلثی هستند. سیم‌های دارای پوشش بعد از این‌که تابیده شدند، در درون ماده پرکننده قرار می‌گیرند. همچنین به دور کابل‌های دارای هادی مثلثی معمولا یک نوار پلاستیکی نیز پیچیده می‌شود. گروه دیگر کابل های NYFGY هستند که مجهز به زره‌ای از سیم های فولادی گالوانیزه تخت و نوار فولادی گالوانیزه مارپیچ هستند. این کابل ها در مواردی که نیاز به حفاظت مکانیکی بیشتری وجود دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کابل زمینی با پوشش سیلیکونی
این کابل ها در محیط‌هایی که دمای آن‌ها بالاتر از 180 درجه سانتی‌گراد خواهد بود، کاربرد ویژه‌ای دارند. زیرا سیلیکون مادهای است بدون هالوژن و بنابراین در برابر اغلب مواد شیمیایی و در بیشتر محیط‌ها، مقاوت بالایی از خود نشان می‌دهد. سیلیکون اصولا در مقابل آتش مقاومت بالایی دارد و اگر دچار حریق بشود بلافاصله یک پوشش از جنس SIO2 را به دور خود ایجاد می‌کند.
کابل مخابراتی
این نوع از کابل ها به صورت کابل های دوتایی و همراه یک هادی مسی تولید می‌شوند و ویژگی مهم آن ها قابلیت فعالیت در فرکانس‌های بسیار پایین است. برای تولید این نوع کابل ها استانداردهایی جهانی تعریف شده است که تمام تولید‌کنندگان موظف اند این استاندارد را رعایت نمایند.
کابل ضد آتش
از روی عنوان این نوع کابل ها می‌توان به راحتی حدس زد که ویژگی منحصر به فرد آن‌ها مقاومت در برابر آتش است. این کابل‌ها قابلیت خفه کردن آتش را دارند و در صورتی که دچار حریق بشوند، بسیار کم دودند.
ویژگی‌های مهم در انتخاب کابل
یکی از ویژگی‌های مهم کابل، قدرت تحمل جریان الکتریکی در آن است. این قدرت به نوع کابل، محیط و شرایط آن بستگی دارد. اگر جریان برق از حد مقاومت کابل بیشتر باشد ممکن است بسوزد، بنابراین در انتخاب کابل باید به ولتاژ برقی که کابل درآن استفاده می‌شود توجه کرد تا مشکلی برای کابل پیش نیاید. همچنین کم شدن ولتاژ دستگاه‌های صنعتی، ممکن است به دستگاه آسیب بزند. تعویض کابل هزینۀ سنگینی دارد. بهتر است جریان استاندارد و مقاومت کابل انتخابی نیز بررسی شوند. جریان برق نباید از جریان کابل و مقاومت آن بیشتر باشد. باید افزایش و کاهش ولتاژ در برنامه‌های آینده را هم در نظر گرفت که نیازی به تعویض کابل نباشد.
روی هر رشته سیم درون کابل معمولاً یکی از اعداد 10، 12 یا 14 نوشته شده است. این عددها اندازه سیم و کابل را نشان می‌دهند. در زمان انتخاب کابل باید با توجه به تلفات الکتریکی، ضخامت کابل را انتخاب کرد. هرچه ضخامت کابل بیشتر باشد، کمتر داغ می‌شود و کمتر احتمال آتش‌سوزی و سوختگی دارد. جنس سیم و کابل را با توجه به علامتی که روی آن است می‌توان فهمید. CU علامت عنصر مس در جدول تناوبی است. مس بیشتر از هر فلزی برای ساخت سیم و کابل به کار می‌رود. انتخاب کابل با پوشش مناسب، با توجه به شرایط محیط (هوای آزاد، زیر خاک، حرارت و برودت و غیره) ضروری است.
برچسب‌های کابل
برچسب‌های روی کابل بسیار مهم هستند و بهتر است آن‌ها را کاملاً بشناسیم :
- NGG یعنی کابل با هادی مس، عایق و غلاف پلاستیک
- NKBA یعنی کابل با هادی مس، عایق کاغذ، غلاف سرب، زره فولادی و روپوش خارجی الیاف گیاهی
- NAYY یعنی کابل با هادی آلومینیوم، عایق و غلاف پلاستیک
- NYY یعنی کابل قدرت
اطلاع از ویژگی‌ها و برچسب‌های کابل‌ها به شما کمک می‌کند که انتخاب دقیق‌تر و ایمن‌تری داشته باشید و تنوع کابل‌ها کار شما را در انتخاب کابل مناسب سردرگم نکند. در صورت نیاز به مشاهده انواع کابل برق و کسب اطلاعات به لایت هوم مراجعه نمایید.
