معرفی بی متال و انواع آن
حفاظت از موتور های الکتریکی بسیار مسئله حائز اهمیتی است. چنانچه این موتورها به درستی کار نکنند و این مورد در زمان مناسب تشخیص داده نشود، نقص های الکتریکی و مکانیکی متعددی به وجود خواهند آمد. در این راستا می بایست از تجهیزی به اسم بی متال برای جلوگیری از مشکلات این چنینی بهره برد. در این مقاله ما به بررسی کامل بیمتال و انواع آن می پردازیم و نکات مهمی را در رابطه با این موضوع شرح خواهیم داد.
در برخی مواقع با بالا رفتن جریان و در پی آن بالا رفتن حرارت در یک خط اتوماسیونی، آسیب های متعددی به مدار وارد می شود. به منظور جلوگیری از این مشکل، از بی متال که یک تجهیز بسیار ساده و در عین حال کاربردی است استفاده می کنند. در این مقاله قصد داریم تا به طور جامع کاربرد بی متال و نیز نحوه نصب آن را شرح دهیم.
سازوکار رله های حرارتی به چه صورت است؟
رله های حرارتی یا همان بی متال به منظور محافظت از موتور های الکتریکی در برابر اضافه بار استفاده می شوند. سازکار بی متال به این صورت است که بر اثر عبور جریان از آن، دو فلز گرم شده و طول آن ها زیاد می شود. به دلیل بیشتر بودن ضریب انبساط طولی یکی از فلزات نسبت به دیگری، این دو فلز با یکدیگر به سمت فلزی که دارای ضریب انبساط طولی کمتر است خم می شوند.
در نهایت با انجام این فرآیند، مسیر عبور جریان کنتاکت ها باز و همین منجر به قطع مدار می شود. رله های حرارتی دارای سه تیغه هستند که کارایی آن ها به این صورت است که سیم حامل جریان چند حلقه به دور آن پیچیده می شود ودر اثر عبور جریان اضافه بار هادی ها گرم ودر نتیجه باعث خم شدن تیغه می شود.
ساختمان و بخش های اصلی تشکیل دهنده بی متال
پیش از آنکه بخواهیم به موضوع اصلی این مقاله یعنی کاربرد و نحوه نصب رله حرارتی بپردازیم، ابتدا لازم است تا با اجزای اصلی تشکیل دهنده این تجهیز آشنا شوید. همانطور که در تصویر زیر مشاهده می کنید، یک بی متال از 6 بخش اصلی تشکیل شده است که هرکدام از این اجزا وظیفه مخصوص به خود را در این تجهیز ایفا می کنند.
- تیغه های اتصال به کنتاکتور
- پیچ های اتصال به موتور
- ترمینال باز مدار فرمان
- ترمینال بسته مدار فرمان
- دکمه برگشت ضعیف
- پیچ تنظیم جریان
بی متال در چه موقعیت هایی کارایی دارد؟
از آنجایی که اغلب موتور های الکترونیکی قادر به تحمل اضافه بار نیستند و به سرعت دچار سوختگی می شوند. بنابراین به منظور رفع این مشکل از بی متال بهره می برند. رله حرارتی که دارای دو فلز با جنس های مختلف (مثل آهن و مس) و نیز ضرایط انبساط متفاوت است. به عنوان یک محافظت کننده عمل می کند و از سوختگی این موتور های اکلترونیکی جلوگیری به عمل می آورد.
بی متال ها علاوه بر موتور های الکتریکی، در کنترل درجه حرارت اتو، استارت فن خودرو، تستر، کتری برقی، پلو پز، اجاق گاز و پشتیبانی از مدار های الکتریکی هواپیما و… مورد استفاده قرار می گیرد. در زیر کاربرد های بی متال را به طور کامل معرفی کرده ایم :
- محافظت در مقابل گرم شدن بیش از اندازه در لامپ های فلورسنت
- تنظیم دمای اتاق
- محافظت از مدار های خانگی، اداری و برق کارخانجات
- باز و بسته نمودن فضاهای کوچک و اتاق زیر شیروانی
- محافظت از مدار در کامپیوتر
- محافظت از محافظ های برقی محیطی
- عرضه حفاظت ضد سوختگی در دوش های خانگی منازل و بیمارستان ها
بیمتال شامل چه انواعی است؟
رله ها در گذشته به طور معمول به وسیله سیم پیچ ساخته می شدند. و برای ایجاد میدان مغناطیسی و نیز باز و بسته کردن مدار از جریان برق بهره می بردند. اما در حال حاضر اغلب رله ها به شکل جامد و از مواد نیمه هادی تولید می شوند و دیگر اجزای متحرک را دارا نیستند.
بی متال که یکی از انواع رله هایی پرکاربرد به شمار می رود، بر روی کنتاکتور ها تعبیه می شود و بسته به مدل کنتاکتور انواع متفاوتی دارد.
سری D و F کنتاکتور ها به طور وسیعی در کشور ایران به کار گرفته می شوند. و بی متال های مربوط به آن دو را با نام های LDR و LDR9D می شناسند.
علاوه بر مورد بالا، بی متال به عنوان یک ابزار کنترل کننده دما در مدارها، بر اساس نحوه کارکرد آن در سه دسته بی متال دستی، بی متال اتوماتیک و بی متال دستی و اتوماتیک نیز قرار می گیرد.
نحوه درست انتخاب بیمتال
در روند گزینش رله حرارتی می بایست به مواردی نظیر توان موتور و شرایط کاری موجود توجه کرد. تا فروشنده با در اختیار داشتن این اطلاعات بتواند مناسب ترین تجهیز را به ما ارائه دهد. اما از آنجایی که برخی از فروشندگان ممکن است در فرآیند فروش تجهیزات برق صنعتی دخالت زیادی نکنند. شما می بایست خود اقدام به انتخاب بی متال مناسب نمایید. بیمتال را می توانید با برندهای مختلف زیر خریداری نمایید :
روش نصب بی متال در مدار
بر اساس عملکرد رله حرارتی، زمانی که جریانی بیش از جریان قابل تحمل (جریان نامی) مصرف کننده به آن می رسد. آنگاه تیغه های خود را باز و مدار را قطع خواهد نمود. برای نصب بی متال در مدار می بایست به صورت زیر عمل کنید :
1-سیم نول را مستقیما به سر بوبین کنتاکتور برسانید.
2-سیم فاز را به شاستی وارد کنید و از سر دیگر شاستی به بوبین کنتاکتور متصل کنید.
3-انشعابی از سیم فاز گرفته و آن را به طور مستقیم به سر یکی از کنتاکت های باز وصل کنید. در ادامه آن را از ته کنتاکت باز کنید و به بی متال برسانید.
4-سیم نول را به سر یک کنتاکت باز دیگر رسانده و از ته کنتاکت مد نظر به بی متال متصل نمایید.
5-در نهایت بوبین را به موتور نصب نمایید.
روش نصب بیمتال زیر کنتاکتور
نصب بی متال در زیر کنتاکتور بر خلاف مدار بسیار ساده است و در مدت زمان کمی صورت می پذیرد. برای این منظور تنها کافیست تا شاخک های بی متال را به خروجی کنتاکتور متصل کرده و مدار فرمان آن را ببندید. بیمتال از درجه تنظیم جریان برخوردار است که تنظیم آن برابر با جریان نامی می باشد.
لازم به ذکر است که حتما در کنار رله حرارتی از فیوز مینیاتوری نیز در مدار استفاده کنید. زیرا وظیفه بی متال تنها محافظت از جریان حرارتی است و تنها فیوز قادر به محافظت از مدار در مقابل جریان مغناطیسی می باشد.
چگونگی تست بیمتال
به طور کلی بیمتال را به سه روش می توان تست کرد:
حالت سرد COLD mode
در روش سرد دو برابر جریان نامی به بی متال تزریق می شود و زمان عملکرد آن را یادداشت می کنند.
حالت گرم HOT mode
این روش پس از تست حال سرد صورت می گیرد و در آن شش برابر جریان نامی تزریق می شود و زمان عملکرد بی متال را یادداشت می کنند.
حالت دو فاز
در روش دو فاز تنها کافیست، تا یکی از فاز ها را قطع نموده و مدار را به صورت دو فاز راه اندازی کنید. در آخر نیز همچون حالات قبلی زمان عملکرد رله را یادداشت نمایید.
جمع بندی
رله حرارتی که اکثر افراد آن را با اسم بی متال می شناسند، تجهیزی مهم و کاربردی در حفاظت از موتور های الکتریکی به حساب می آید.
به طوریکه نبود عدم وجود آن در این موتور ها می توان موجب ضررهای غیر قابل جبرانی بشود. بنابراین توصیه ما به خریداران انواع رله های حرارتی این است که حتما پیش از تهیه این تجهیز، نسبت به استاندارد های در نظر گرفته شده برای آن توجه کنند.
