اصول نورپردازی باشگاه بدنسازی
در کاربری های که برای دارندگان آنها جنبه درآمد زایی مد نظر است و از طرفی به دلیل تعدد این مجموعه ها جنبه رقابتی برای جلب مشتری وجود دارد، به کارگیری روشنایی اصولی می تواند مجموعه ای را نسبت به رقبا شاخص نماید و آنها را در جذب مشتری پیش بیاندازد. پیرو این گفته، نورپردازی باشگاه بدنسازی و مجموعه های تندرستی می تواند برای موفقیت این فضاها در انتخاب آنها توسط ورزشکاران بسیار موثر باشد. در این نوع کاربری، به کارگیری علمی نورپردازی، علاوه بر ای ایجاد محیطی جذاب، شرایطی اصولی و مناسب جهت ورزش را فراهم می کند. ورزشکاران برای فعالیت در این محیط نیاز به تمرکز دارند که مهندسی روشنایی می تواند در فراهم کردن این مهم بسیار مهم باشد.
عرصه های گوناگون باشگاه های بدنسازی
مشابه هر کاربری دیگر، مرحله نخست در روند نورپردازی، تفکیک ریز فضاهای مجموعه است. در باشگاه های ورزشی، تعدادی فضاهای عمومی مثل سرویس های بهداشتی و پذیرش وجود دارند و تعدادی هم فضاهای منحصر به این کاربری مثل رختکن، بار، محیط انجام حرکات ورزشی و … تعریف می شوند. بدیهی است که هر منطقه از نظر سبک و عملکرد، به نورپردازی متفاوتی نیاز دارد. تقسیم بندی اولیه، به جمع آوری اطلاعات مورد نیاز طراح نورپرداز کمک شایانی می کند و می تواند بر اساس این معلومات روند روشنایی را به صورت علمی برای هر فضا ارائه کند. بدیهی است که برای پاره ای از این عرصه ها به روشنایی بیشتر جنبه تسریع و تسهیل عملکرد فضا نیاز است و در سایر محیط های این مجموعه، همانطور که پیشتر هم گفته شد، نمایش تاثیرگذار بصری و دکوراتیو بسیار اهمیت پیدا می کند.
شاخص های نورپردازی سالن های ورزشی
در سالن هایی ورزشی که مورد استفاده ورزشکاران است و از طرفی در آنها دستگاه های ورزشی قرار دارند، پارامترهای گوناگونی مورد نیاز است. بخش زیادی از آنها بر اساس اصول استانداردی تعریف می شوند. میزان روشنایی، رنگ نور، شاخص نمود رنگ، نوع تجهیزات، تکنیک نورپردازی، مقدار بازتابش و … از مهمترین خصوصیاتی هستند که باید بر اساس معیارهای تحقیقاتی (استاندارد) مورد استفاده تعریف شوند. این خصوصیات باید به گونه ای باشند که امکان انجام فعالیت های ورزشی را به طور موثر و در عین حال ایمن به همراه داشته باشند. پر واضح است که ویژگی های معماری فضا در شاخص های نورپردازی و انتخاب آنها نقشی تعیین کننده دارند. ابعاد سالن، تعدد ستون، دیوار و پنجره همگی عواملی هستند که حضور پر رنگی در برآورد و انتخاب اصول نورپردازی بازی می کنند. یکی از نکات بسیار مهم در روند نور پردازی باشگاه های بدنسازی این است که، به دلیل حضور گسترده سطوحی که بازتابش بالا دارند مثل آینه، باید به مفهوم ایجاد خیرگی ناشی از منابع نوری توجه ویژه کرد.
شدت روشنایی
شار نوری تابیده شده بر واحد سطح یا همان شدت روشنایی از مقدم ترین پارامترهایی است که باید طراحان روشنایی برای نورپردازی فضاها، مقدار آن را تعیین کنند. این مفهوم که بر اساس یکای لوکس تعریف می شود با توجه به نوع فعلی است که در هر فضا انجام می شود. در کاربری مورد بحث این گفتار، محدوده 200 تا 300 لوکس در نظر گرفته شده است که بر اساس این مقدار و ابعاد فضا (ارتفاع بسیار تعیین کننده است)، میزان نور مورد نیاز محاسبه شده و پیرو آن و بر طبق نوع تجهیزات انتخابی، تعداد چراغ ها و ادوات تعیین می گردد.
رنگ نور
این شاخص در باشگاه های بدن سازی یکی از مهمترین موارد است. رنگ نور باید به نحوی انتخاب شود که برای ورزشکاران هیجان ایجاد کند. بنا براین گفته در سالن های بدن سازی استفاده از نورهای رنگی بلامانع است. گرچه به کارگیری نورهای رنگی به صورت کامل، تاثیرات منفی هم دارند. پس توصیه می شود از رنگ ها به صورت مقطعی بهره برده شود. در دمای رنگ نورهای رایج، بهترین انتخاب، بازه 4000 تا 5000 کلوین می باشد. از بین طیف رنگی هم، قرمز بهترین انتخاب برای مجموعه های بدنسازی است. البته برای ایجاد هیجان بیشتر می توان از چراغ های مولتی کالر هم استفاده کرد.
شاخص نمود رنگ (CRI)، یکنواختی نور و خیرگی
در این نوع کاربری لزومی ندارد چراغ هایی با شاخص نمود رنگ بالا مورد نیاز نیست. CRI بالای 80 جهت این سالن های بدنسازی کفایت می کند.
در فضاهای گوناگون و جدا از اینکه نور به شکل مستقیم یا غیر مستقیم ساطع می شود، برای ناحیه فعالیت و استفاده از دستگاه های ورزشی باید نور یکنواختی فراهم شود. این پارامتر جهت باشگاه های بدنسازی مقدار 8/0 پیشنهاد می شود.
در جهت توصیف مفهوم خیرگی، طراحان به این نکته توجه کنند که چیدمان تجهیزات نوری باید به شکلی باشند که برای کاربران به ویژه در حیطه وسایل ورزشی، ایجاد خیرگی نکنند.
چراغ های مناسب
برای باشگاه های بدنسازی و با توجه به شرایطی مثل مدت زمان طولانی روشنایی، بهترین تکنولوژی نسل LED ها می باشند. این خانواده علاوه بر طول عمر مفید طولانی تر، خرابی کمتر و حرارت تولیدی پایینی دارند، بسیار کمتر برق مصرف می کنند و شکل چراغ ها (ریلی، دانلایت، پروژکتور، وال واشرها و …) تنوع زیادی دارند. انتخاب از بین تعدد اشکال LED ها بستگی به عوامل دیگری مثل ارتفاع سقف، نوع سقف و همچنین تا حدی به نوع طراحی روشنایی دارد. برای مجموعه هایی که سقف کاذب دارند می توان از پنل های دانلایت توکار بهره برد. در صورت ارتفاع زیاد خانواده COB ها مناسب تر هستند. گفتنی است نسل جدیدی از ال ای دی به اسم چراغ های خطی، هم به صورت توکار و هم روکار، محصولاتی هستند که با توجه به انعطاف پذیری در طراحی روشنایی، با آنها می توان نورپردازی های منحصر به فردی در باشگاه های بدنسازی خلق کرد. یادآوری این نکته ضروری است که چراغ های انتخابی برای این نوع کاربری نباید فلیکر داشته باشند و همچنین در قسمت هایی مثل فضاهای دوش گرفتن، بهتر است از ادواتی استفاده شوند که دارای درجه حفاظت (IP) هستند.
تکنیک نورپردازی مورد استفاده در باشگاه بدنسازی
مشابه اکثر کاربری ها، بهره گیری از یک تکنیک برای نورپردازی باشگاه های بدنسازی استفاده صحیحی نیست. در این مجموعه ها هم با توجه به دلایل گوناگون نیاز است از همه روش ها به صورت باهم بهره برده شود. در قسمت اصلی سالن ورزش، تکنیک روشنایی عمومی برای کلیت فضا و دید بهتر کاربران و مربی ها نیاز است. از نورپردازی موضعی می توان برای روشن کردن محدوده دستگاه ها استفاده کرد.
همچنین برای روشنایی بخش پذیرش و بار مجموعه هم، به کار بستن تکنیک موضعی بسیار رایج است. از شیوه تاکیدی برای نمایش پوستر، لوگو، تابلوهای راهنما و اجزای معماری به صورت گسترده بهره برده می شود. در بخش هایی مثل رختکن بهتر است از یک نوع تکنیک برای ایجاد یکنواختی بیشتر بهره ببریم.
