نورپردازی مناسب بر راندمان کار
کار در محیط های اداری، مستلزم نیازهایی است که فضایی مطلوب و ایده آل را برای کاربران فراهم کنند. در راستای این نیازها، تاثیر نورپردازی بر راندمان و تمرکز پرسنل در این محیط ها جز نکات بسیار پر اهمیت می باشد. پر واضح است در کاربری های اداری، تشخیص و شناسایی صدایی نامطلوب که باعث از بین رفتن تمرکز شود بسیار آسان تر از روشنایی نادرستی است که این مهم را برهم می زند. حضور نور به عنوان یکی از عوامل مهم محیطی، تاثیر محسوسی در تمرکز کاربران دارد. خستگی مضاعف چشم و پیرو آن سردرد در پایان روز برای افراد از پیامد های تغیرات نا مطلوب روشنایی در محیط است. مطالعات نشان داده است که روشنایی علمی، 5/4 درصد بهره وری را ارتقا می دهد كه این افزایش را میتوان به بهبود عملکرد بینایی، اثرات بیولوژیکی روشنایی و اثرات روانی نسبت داد. در ادامه نکاتی ساده اما مهم و کارساز را برا بهبود تمرکز و بازدهی و رفع مشکلات گفته شده در محیط های اداری بررسی می کنیم.
پارامتر های موثر روشنایی
چیدمان چراغ ها، فاصله منبع نور تا سطح کار، رنگ نور، شدت روشنایی، زاویه تابش، همگی مواردی هستند که در فرآیند نورپردازی محیط های اداری و خروجی کار مجموعه تعیین کننده هستند.
تکنیک نورپردازی
در ادارات و محیط های کاری مشابه بقیه کاربری ها، بهترین و ایده آل ترین وضعیت به کارگیری هر سه نوع تکنیک نورپردازی در کنار یکدیگر است. از روشنایی عمومی برای فضاهایی مثل راهروها و مشاعات استفاده شود. از تکنیک نورپردازی موضعی که بیانی هدفمند دارد برای میز ها و سطوح کار بهره برده شود. نور موضعی روشی بسیار پر کاربرد و مورد نیاز برای این نوع کاربری است. به وسیله این تکنیک می توان حیطه کاری هر فرد را به صورت جداگانه روشن کرد. در نهایت روشنایی تاکیدی برای اتفاقاتی مثل نمایش تابلو و لوگوها مورد استفاده قرار می گیرد.
موقعیت قرار گیری چراغ
موقعیت قرارگیری تجهیزات روشنایی در کاربری اداری، یکی از اصول بسیار مهم می باشد. در انواع فضاهای کار و با توجه به نوع فعلی که در آن محیط انجام می شود، مکان نصب و قرارگیری چراغ ها متفاوت است. پر واضح است که با توجه به اینکه امروزه در اکثر محیط های کار، کامپیوتر عضو جدایی ناپذیر تجهیزات اداری می باشد و کاربران مدت زمان زیادی را با این ابزار تکنولوژیک سرکار دارند، منبع نوری باید در بالای سر و از سمت پهلو (جانبی) نسبت به موقعیت کاربر قرار گیرد. منبع نور در جلو باعث ایجاد خیرگی (Glare) برای کاربر می شود. در حالت ایده آل، وضعیت قرارگیری نسبت به اینکه افراد راست دست یا چپ دست هم هستند اهمیت ویژه ای دارد. برای راست دست ها، لامپ باید سمت چپ قرار گیرد و برای چپ دست ها در سمت مقابل. گفتنی است که این موضع زمانی اهمیت دارد که پرسنل فعالیت نوشتاری دارند. گفتنی است که مکان نصب ادوات روشنایی باید به نحوی باشد که بازتاب آنها در صفحه ال سی دی دیده نشود.
فاصله مناسب نصب از سطح کار
این مفهوم دارای مقدار عددی ثابتی نیست، چون نوع چراغ مورد استفاده، مقدار شار نوری که تولید می کند و همچنین نوع کار و میزان دقت آن در فاصله نصب به صورت مستقیم تاثیرگذار است. اما حدود بازه ای که پیشنهاد می شود، مقداری بین 50 تا 120 سانتیمتر نسبت به سطح کار می باشد.
فاصله نصب چراغ ها از یکدیگر
یکی از راهکارهای حفظ تمرکز، اجتناب از سبک روشنایی است که سایه – روشن شدید ایجاد می کند. یکنواختی نور در محیط های کار، فضای متمرکز تری می سازد. از مهمترین عوامل موثر در ایجاد این یکنواختی، زاویه پخش منبع نور می باشد. بر اساس این موضوع، نوع چراغ، فاصله نصب چراغ ها از یکدیگر و همچنین ارتفاع نصب آنها بسیار تاثیرگذار هستند. برای مثال خانواده COB ها پرتاب نور قوی تری دارند، بنابراین برای سقف هایی با ارتفاع زیاد مورد استفاده قرار می گیرند، از طرفی همین چراغ ها زاویه پخش بسته تری نسبت بهSMD ها دارند، پس باید در فاصله کمتری نسبت به یکدیگر نصب شوند. یک فرمول کلی برای فاصله چراغ ها از هم پیشنهاد می شود که فاصله چراغ ها از یکدیگر نصف ارتفاع فضای موجود پیشنهاد می شود. اما به صورت کلی و به دلیل اینکه پارامترهای گوناگونی در این مورد موثر هستند، عدد واحدی برای آن وجود ندارد.
رنگ نور
در انتخاب این ویژگی، نور سفید سرد (5000 تا 7000 کلوین) برای بهبود راحتی بصری، وضوح و کنتراست توصیه می شود. گفتنی است این دمای رنگ نور خستگی کمتری ایجاد می کند و همچنین مانع خواب آلودگی می شود.
شدت روشنایی
این پارامتر را با توجه به میزان دقت مورد نیاز برای کار تعیین می کنند. برای مثال عرصه هایی که در آن بخش زیادی از زمان کار با کامپیوتر است یا در فضاهایی مثل اتاق کنفرانس، مقدار 500 لوکس در هر مترمربع پیشنهاد می شود. اما برای افعالی مانند نقشه کشی و کارهایی با دقت بالا به عددی حدود 1000 لوکس و بالاتر از آن هم نیاز است.
نوع چراغ
انتخاب چراغ ها و تکنولوژی روشنایی یکی دیگر از موارد قابل توجه در این فرآیند روشنایی است. در گذشته بیشترین تجهیزات، خانواده فلورسنت ها بودند. اما امروزه بهترین گزینش در بین محصولات نورپردازی، نسل جدید چراغ ها یعنی LED ها و اعضا خانواده آنها است. این محصولات می توانند به شکل های گوناگون و با توجه به ابعاد فضا، سلیقه طراح و کارفرما و همچنین هماهنگ با سبک طراحی دکوراسیون فضا انتخاب شوند. انواع شکل خطی، پنلی، ریلی و به صورت توکار، روکار و یا آویز مورد استفاده قرار می گیرند. این اشکال و نوع نصب آنها می تواند به صورت انفرادی یا تلفیقی در کنار هم قرار گیرند.
سرانجام بیان این نکته ضروری است که عوامل دیگری هم می تواند در ایجاد تمرکز در فضاهای اداری و همچنین در نمود این پارامترها موثر است. سن مشاهده گر ، مدت زمان رویت، متریال جسم، میزان بازتابش، شاخص نمود رنگ، نور مستقیم و غیر مستقیم و زیبایی شناسی همگی از موارد کارساز در فرآیند نورپردازی مجموعه های اداری می باشند.
