روشنایی راه ها و نحوه محاسبات آن (بخش دوم)
در این گفتار و در ادامه به بیان سایر اصول روشنایی راه ها پرداخته می شود. در بخش اول این گفتار، انواع طبقه بندی راه ها و کلاس بندی روشنایی آنها مورد بررسی قرارگرفت.
3 – معیارهای سنجش روشنایی
در این قسمت قرار بر بررسی معیارهای سنجش روشنایی و نورپردازی می باشد و نخست به تعریف اصطلاحات مورد استفاده برای این معیارها می پردازیم.
- متوسط درخشندگی سطح معبر (L)
میانگین درخشندگی در سطح ماشین روی یک معبر که واحد آن کاندلا بر مترمربع (Ca/m2) است.
- یکنواختی طولی باند ترافیکی
نسبت کمترین درخشندگی سطح معبر به بیشترین مقدار آن در طول محور مرکزی باند ترافیکی را گویند.
- یکنواختی طولی معبر (U1)
کمترین میزان یکنواختی طولی باندهای ترافیکی در قسمت ماشین رو معبر را گویند. معياري براي تعيین يكنواختي درخشندگي و تشخيص وجود قسمت هاي تاريك و روشن متوالي درسطح يك معبر است.
- آستانه افزایش (TI)
معياري براي سنجش ميزان كاهش حوزه ديد ناشي از خيرگي ايجاد شده توسط چراغ هاي روشنايي معبر.
- ضریب محیط (SR)
نسبت شدت روشنایی متوسط باریکه کنار معبر به شدت روشنایی متوسط باریکه مشخص شده در داخل معبر.
- شدت روشنایی متوسط (Ehs)
ميانگين شدت روشنايي افقي در يك سطح مشخص از معبر كه واحد آن، لوكس ميباشد.
- حداقل شدت روشنایی (Emin)
حداقل شدت روشنايي در يك سطح مشخص از معبر كه واحد آن، لوكس ميباشد.
- یکنواختی طولی معبر(درخشندگي و يا شدت روشنايي سطح معبر) (U0)
نسبت كمترين مقدار به مقدار متوسط براي هر يك از دو پارامتر ذكر شده.
پارامترهای عددی برای کلاس های مختلف روشنایی
طراحي روشنايي يك معبر براي حداقل مقدار مجاز روشنايي در طول زمان بهره برداري از آن صورت مي پذيرد. معيار سنجش آن با توجه به نوع معبر يكي از پارامترهاي گفته شده مي باشد.
پس محاسبات طراحي براي پرنورترين زمان انجام شده ولي با اعمال ضريب نگهداري، تاثير استهلاك تجهيزات در روشنايي معبر لحاظ شده و در نتيجه حداقل مقدار روشنايي معبر حاصل مي گردد (نشریه614).
دراین قسمت به بررسی پارامترهای عددی در کلاس های مختلف روشنایی معابر می پردازیم.
- کلاس روشنایی ME
این کلاس دارای زیر مجموعه های ME1 تا ME6 می باشد، نیاز به درخشندگی حداقل و حداکثری دارند. حداقل آن بازه ای بین 2/0 تا 2 کاندلا بر مترمربع (بسته به کلاس زیر مجموعه) و حداکثر آ آن 25/0 تا 2/2 کاندلا بر مترمربع دارند. میزان خیرگی از مینیمم 10 درصد تا ماکسیمم 15 درصد مجاز است. قابل ذکر است که رانندگان در حین رانندگی باید از فاصله 60 تا 180 متر موانع احتمالی در معابر را تشخیص دهند.
- کلاس روشنایی CE
این کلاس هم دارای زیر مجموعه هایی از CE0 تا CE5 می باشد. در معابر و گذرگاه هایی که زیر مجموعه این کلاس می باشند، باید دارای دارای حداقل شدت روشنایی متوسط ( از 5/7 تا 50 لوکس بر حسب کلاس روشنایی) و حداکثر روشنایی متوسط ( از 9 تا 55 لوکس) باشند.
- کلاس روشنایی S
همانطور که گفته شد این کلاس و زیر مجموعه های آن برای عابرین پیاده، دوچرخه سواران و… مورد استفاده قرار می گیرند. زیر مجموع های آن شامل S1 تا S6 می باشد. شدت روشنایی افقی بسته به نوع زیر مجموعه از حداقل 2 تا 15 لوکس شروع شده و تا حداکثر 6/2 تا 18 لوکس تعریف می شوند.
- آلودگی نوری
به صورت کلی روشنایی مصنوعی و استفاده از تجهیزات چراغ ها برای انجام این مهم، اگر به صورت نادرست و غیر علمی انجام شود تحت عنوان آلودگی نوری گفته می شود. این پدیده می تواند ناشی از طراحی غلط و یا استفاده از تجهیزات نا مناسب باشد. هر کدام از ضعف های یاد شده می تواند طراحی نورپردازی معابر را مختل کند و راندمان این فرآیند علمی را کاهش دهد.
- روشنایی مناسب برای معابر
میزان این روشنایی بستگی به کلاس روشنایی هر معبر دارد. برای تقاطع ها حدود 30 لوکس بر مت تا ر، برای گذرهای حومه ای حدود 5 لوکس بر متر و برای یک خیابان داخل شهر به روشنایی بین 8 تا 15 لوکس بر متر نیاز است.
- فاصله مناسب
کیفیت روشنایی وقتی مطلوب است که فاصبه بین چراغ ها حدود 8 برابر ارتفاع نصب آنها باشد. مثلا برای پایه هایی با ارتفاع 8 متر، فاصله بین چراغ ها نباید از 64 متر بیشتر باشد.
- تجهیزات مناسب
برای چراغ های مورد استفاده در روشنایی معابر باید نکات و مواردی را مورد توجه قرار دارد. رفلکتور چراغ نقش بسیار مهمی در راندمان این محصول ایجاد می کند. بازتابنده چراغ باید به گونه ای طراحی شده باشد که پخش نور یکنواختی داشته باشد و همچنین از خیرگی برای عابرین جلوگیری کند. در گذشته بهترین نوع روشنایی لامپ های بخار جیوه و سدیم بود چون مصرف آنها نسبت به لامپ های رشته ای بسیار پایین تر بود. اما در حال حاضر نسل جدید لامپ ها یعنی تکنولوژی LED حضور پیدا کرده اند که هم مصرف پایین تری دارند، هم عمر طولانی تر و هم میزان خرابی بسیار کمتری دارند.
چراغ های معابر معمولا دو دسته کلی هستند، چراغ های با بازو و چراغ های بدون بازو. ارتفاع نامی که عبارت است از ارتفاع از سطح زمین تا لبه لوله. این طول برای پایه های بدون بازو از 3 متر تا 20 متر و برای پایه های بازو دار، از 5 متر تا 18 متر می باشد. البته در چراغ های بازو دار دو جز دیگر هم وجود دارد، یکی تصویر بازو که از 3/0 متر تا 5/4 متر می باشد و دیگری زاویه بازو که مقدار آن از 3 تا 15 درجه متغیر می باشد. باید توجه کرد که چراغ های معابر حتما باید دارای درجه حفاظت (IP) باشند و همچنین بر روی پایه خود دارای دریچه برای عبور کابل ها.
