درباره فیوز برق یا کلید مینیاتوری چه می دانید؟

فیوز برق

فیوز برق نامی است که برای کلید مینیاتوری یا فیوز مینیاتوری استفاده می شود که همه اینها در واقع تعریف نوعی از کلیدهای حفاظتی است که از مهم ترین قسمت ها در هر مدار الکتریکی محسوب می شوند و از تاسیسات روشنایی، برقی و سیم و کابل های ساختمانی در برابر اضافه بار و جریان اتصال کوتاه محافظت می کنند. در واقع فیوز برق در مقابل جریان اضافه حساس است و به سرعت مدار را قطع می کند به همین دلیل حتما در سیم کشی های ساختمانی از کلیدهای مینیاتوری یا فیوزهای برق استفاده می شود تا در صورتی که اضافه بار یا اتصال کوتاه صورت گرفت برق قطع شود و به وسایل الکتریکی و سیم کشی ها آسیب وارد نشود.

شاید برای شما هم این سؤال پیش آمده باشد که مشخصات روی فیوزهای مینیاتوری چه معنایی دارند.

بهتر است اول بگوییم که کلید یا فیوز برق چیست؟ فیوزهای مینیاتوری یا فیوز برق به نوعی از فیوزها گفته می‌شود که وقتی جریان اضافۀ برق را حس می‌‎کنند به سرعت خاموش می‌شوند. در فیوزهای برق دو نوع جریان برق دیده می‌شود :

جریان لحظه‌ ای که آستانه تحمل فیوز است مانند 3000 یا 6000 که این عدد را در کادر مستطیل ‌شکلی می‌نویسند، به این معنا که فیوز در یک لحظه که کمتر از یک ثانیه است توانایی تحمل این جریان را خواهد داشت.

جریان نامی، به حداکثر جریانی گفته می‌شود که مجاز است فیوز تحمل کند. اگر روی فیوز جریانی بیشتر از حد جریان نامی بگذرد، فیوز مدار را قطع می‌کند.
معمولا فیوزهای مینیاتوری در تیپ‌ های B، C،D ، K و Z تولید می‌شوند مثلا C6 نوشته شده روی یک فیوز برق : حرف C تیپ فیوز را نشان می ‌دهد و 6 حداکثر جریان مجاز یا جریان نامی را که فیوز می تواند تحمل نماید.

انواع تیپ در فیوز برق

کلیدهای مینیاتوری که با نام فیوز برق نیز گاها شناخته می شوند از انواع لوازم الکترونیکی هستند که مدل های مختلفی داشته و هرکدام کاربرد ویژه خود را دارند. یکی از ویژگی های کلیدهای مینیاتوری بر اساس آنها تقسیم بندی می شوند، تیپ این کلیدها یا فیوزهای برق است. نسبت زمان قطع به جریان عبوری از یک کلید مینیاتوری را منحنی قطع فیوز برق می گویند در واقع به عبارتی سرعت عکس العمل قطع مدار توسط کلید مینیاتوری در حالت عبور جریان اضافه بار و اتصال کوتاه، تیپ کلید مینیاتوری گفته می شود. فیوزهای برق بر اساس تیپ می توانند تندکار یا حساس و کندکار باشند و به چهار تیپ C، B ، D و K تقسیم می شوند.

فیوز برق تیپ C یا کندکار

فیوزهای مینیاتوری موتوری یا تیپ C برای موتورهای کم‌توانی استفاده می‌شوند که توان راه‌اندازی زیادی ندارند؛ مثل کولرهای گازی یا پمپ‌های آب خانگی. زمان قطع این کلیدها از تیپ B بیشتر است بنابراین به فیوز برق کندکار نیز معروف است.

فیوز برق تیپ B یا تندکار

از این فیوزها برای روشنایی استفاده می‌شوند و در مقابل جریان اضافۀ برق واکنش سریعی دارند. این کلیدها کاربرد خانگی و روشنایی داشته و زمانی که جریان اضافه بین 3 تا 5 برابر جریان لازم برای مدار باشند در زمان مشخصی برق را قطع می کنند.

فیوز برق تیپ D یا ترانسفورماتوری

این نوع فیوزها برای موتورهایی استفاده می‌شوند که جریان راه‌اندازی و هجومی زیادی دارند. این تیپ از فیوزهای مینیاتوری کندکار هستند و تحمل ده تا چهارده برابر بیشتر از جریان نامی را دارند. از این کلیدها که ترانسفورماتوری نام دارند برای مصارف صنعتی خاص نیز استفاده می شود.

فیوز برق تیپ K یا قدرت

فیوزهای مینیاتوری در مدارهای قدرت به کار گرفته می‌شوند. از انواع دیگر فیوزها حساسیت بیشتری دارند. یعنی اگر موتور، بار اضافه‌ای را تحمل کند، این فیروزها موتور را خاموش می‌کنند. این نوع از کلیدها نوع قدرت نام دارند و در ترانسفورماتورها، موتورها و مدارات نیز به کار می روند.

فیوز برق تیپ Z

فیوزهای مینیاتوری تیپ Z، تندکار و حساس هستند و وقتی جریان عبوری بیش از اندازۀ معمول شود با سرعت کمتری نسبت به بقیۀ تیپ‌ها فرمان را قطع می‌کنند. این فیوزها حساسیت بسیاری دارند و در زمان دریافت اضافه بار هم وقتی اتصال کوتاه برقرار می‌شود، فوراً مدار را قطع می‌کنند و تحمل دوتا سه برابر جریان نامی را دارند. به همین دلیل این نوع از فیوز مینیاتوری در مدارهایی با حساسیت بسیار بالا به کار گرفته می‌شود.

نکتۀ دیگری که باید به آن توجه کرد این است که ویژگی قطع مغناطیسی در کلیدهای مینیاتوری یکسان، با هم فرق می‌کند. مثلا دو کلید مینیاتوری از نوع B ممکن است یکی در سه برابر جریان نامی و یکی در چهاربرابر، جریان را قطع کنند. بنابراین اگر دو کلید مینیاتوری در یک سری قرار بگیرند، نمی‌شود فهمید کدام سریع‌تر جریان را قطع می‌کند. این موضوع به صورت تصادفی است و بر اساس ویژگی‌های مکانیکی داخل کلیدها و رژیم دمایی که قبل از اضافه‌بار اتفاق می‌افتد، رخ خواهد داد.

بنابراین می‌توان گفت کلیدهای مینیاتوری که به نام فیوزهای مینیاتوری نیزشناخته می‌شوند، وسیله ‌ای برای محافظت از برق ساختمان و تأمین امنیت آن هستند. با توجه به تنوع تیپ‌های کلیدهای مینیاتوری، انتخاب کلید مناسب برای کارکردهای مختلف در سیم‌کشی در ظاهر کار آسانی است اما باید توسط یک برق‌کار ماهر انجام شود.